انسان کامل

  موضوع بحث انسان کامل از دیدگاه اسلام است. برای رسیدن به کمال انسانی خود باید بدانیم انسان کامل چگونه است.

اگر انسان کامل اسلام را از راه بیان قرآن [ و سنت ] و از راه شناخت پرورده های کامل قرآن نشناسیم ، نمی توانیم راهی را که اسلام معین کرده ، برویم و یک مسلمان واقعی و درست باشیم و همچنین جامعه ما نمی تواند یک جامعه اسلامی باشد .

انسان کامل آن انسانی است که همه ارزشهای انسانی در او رشد کنند و هیچکدام بی رشد نمانند و [ به علاوه ] همه ، هماهنگ با یکدیگر رشد کنند و رشد هر کدام از این ارزشها به حد اعلی برسد ،

علی ( ع ) انسان کامل است ، برای اینکه " همه ارزشهای انسانی " ، " در حد اعلی " و به طور " هماهنگ " در او رشد کرده است .

این یک نکته ای است که غالبا جامعه ها از راه گرایش صد در صد به باطل به گمراهی کشیده نمی شونند بلکه از افراط یک حق به فساد کشیده می شوند. بسیاری از انسانها نیز از این راه به فساد کشیده می شوند.

پس انسان کامل یعنی انسانی که قهرمان همه ارزشهای انسانی است؛ در همه عرصه های انسانیت، قهرمان است.

می توان گفت ارزشهای انسانی به طور کلی تحت یک عنوان خلاصه می شود که خود آن شعبی پیدا می کند و آن ، عنوانی است که هم در اصطلاح عرفای خود ما و هم در اصطلاح علمای جدید آمده است و بلکه قبل از آنکه در اصطلاح عرفا بیاید ، در متون اسلامی آمده است و آن این است که اصلا می شود گفت معیار اصلی انسانیت آن چیزی است که از آن به " درد داشتن " و " صاحب درد بودن " ، تعبیر می شود . 

درد ، در عین اینکه انسان را ناراحت می کند ، [ موجب ] آگاهی و بیداری برای انسان است. ناراحتی هوشیار و آگاه ، ترجیح دارد بر راحتی و آسایش جاهل و بی خبر و لخت و بی حس .

آن کسی که به مقام انسانیت برسد و ارزش درد داشتن و حساس بودن را درک کند ، هرگز نمی گوید : " دشمن جان من است عقل من و هوش من " ، بلکه کلام پیغمبر ( ص ) را می گوید : صدیق کل امری ء عقله ،و عدوه جهله (1) دوست راستین هرکس ، عقل و هوشیاری او و دشمن واقعی هرکس ، جهل و نادانی اوست . خطر عمده سرطان از این جهت است که بی خبر یعنی بی درد وارد می شود .

طبق نظر اسلام ، انسان یک حقیقتی است که نفخه الهی [ در او دمیده شده ] و از دنیای دیگری آمده است و با اشیائی که در طبیعت وجود دارد ، تجانس کامل ندارد . انسان در این دنیا ، یک نوع احساس غربت و احساس بیگانگی و عدم تجانس با همه موجودهای عالم می کند چون همه فانی و متغیر و غیر قابل دلبستگی هستند ، ولی در انسان ، دغدغه جاودانگی وجود دارد . این درد همان است که انسان را به عبادت و پرستش خدا و راز و نیاز و به خدا نزدیک شدن و به اصل خود نزدیک شدن می کشاند .

بشنو از نی چون حکایت می کند

واز جدائیها شکایت می کند

کز نیستان تا مرا ببریده اند

از نفیرم مرد و زن نالیده اند

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق

تا بگویم شرح درد اشتیاق

--

پیل باید تا چو خسبد اوستان

خواب بیند خطه هندوستان

خر نبیند هیچ هندوستان به خواب

خر زهندوستان نکرده است اغتراب

پ.ن: تخلیصی از ابتدای کتاب انسان کامل نوشته مرتضی مطهری

برای دسترسی به کل کتاب و دیگر آثار وی کلیک کنید.